حکمت خداوند متعال چنین اقتضا نمود که محمد صلی الله علیه و سلم را با رسالتی عمومی برای تمام اهل زمین بفرستد. رسالتی که برای تمام زمان ها و مکان ها مطابقت داشته باشد. خدای بلند مرتبه می فرماید {وتو را براي همه مردمان جزمژده‌آور وهشداردهنده نفرستاده‌ايم. ولي‌بيشتر مردم نمي‌دانند } [سوره سباء آیه 28 ]
و آن را از تغییر و تبدیل حفظ کرده تا رسالت و پیام او زنده باشد و مردم با آن؛ به دور از هرگونه احتمال تحریف و تبدیل، زنده بمانند. به همین سبب خداوند آن را پایان بخش تمامی نبوت و رسالت قرار داد. خداوند بلند مرتبه محمد صلی الله علیه و سلم را برگزید تا او خاتم پیغمبران باشد و بعد از او هیچ پیغمبری نیاید. زیرا خداوند با او رسالت آسمانی را تکمیل نموده و شریعت و قوانین را با او پایان بخشید و ساختمان نبوت را با او تکمیل کرد.
به همین سبب خداوند سبحان کتاب او را حافظ و نگهبان کتابهای سایر پیغمبران ساخته و آن را ناسخ آن کتاب ها قرار داده است. همان گونه که شریعت او را ناسخ تمام شریعت های گذشته قرار داده است و خداوند متعال حفظ رسالت او را ضمانت نموده و این پیام به شکل متواتر نقل شده است و قرآن به خوانش و نوشتار به شکل متواتر نقل شده است و تطبیق عملی قوانین این دین و عبادات و سنت ها و احکام آن به صورت نقل شده اند.
کسی که به نوشته های سیره و سنت آگاهی داشته باشد پی خواهد برد که صحابه و یاران او تمام اقوال و افعال و حالت های او را برای تمام بشریت حفظ نموده اند. در این راستا عبادت و ذکر او خداوند سبحان را و استغفار، جهاد، جود، کرم، شجاعت و همزیستی او با یاران و با مهمانان و نمایندگانی که از اقوام دیگر می آمدند، را روایت کرده اند همان گونه که شادی و غم و سفر و اقامت او را نقل کرده و به طور کامل خورد ونوش و لباس وبیداری و خواب او را نقل کرده اند.
وقتی به این پی بردی متوجه خواهی شد که این دین به حفظ و حراست خداوند محفوظ است.
و در آن هنگام خواهی دانست که او خاتم پیغمبران و رسولان است. زیرا خداوند بلند مرتبه به ما خبر داده که او خاتم انبیاء است. خداوند پاک می فرماید {محمّد (ص) پدرهيچ كس از‌مردان شما نيست، بلكه رسول خدا وخاتم پيامبران است و خداوند به همه چيز داناست } [سوره احزاب آیه 40 ]
خداوند پیامبرش محمد صلی الله علیه و سلم را فرستاد تا رحمتی برای جهانیان باشد. برای همگی مرد و زن، بزرگ و کوچک، حتی برای کسانی که به او ایمان نمی آورند. این رحمت در طول زندگی رسول خدا صلی الله علیه و سلم نمایانگر بود و از بارزترین نمونه های این رحمت دعوت از قومش بود. اما آنان او را دروغگو انگاشته و او را از شهرش مکه طرد کردند و خواستند او را بکشند. اما خداوند متعال او را حفظ کرده و مکر و حیله آنان را به خودشان بازگرداند. خدای بلند مرتبه می فرماید {و آن گاه که كافران در [باره] تومكرمي‌ورزيدند تا تو را به بند كشند يا تو را بكشند يا [از‌وطن] بيرونت كنند. ومكر مي ورزيدند وخداوند [هم در‌قبال مكرشان] تدبيرمي‌كرد وخداوند بهترين تدبيركنندگان است } [سوره انفال آیه 30]
اما تمام این برخوردها چیزی جز مهربانی و میل او برای هدایت آنها را نمی افزود، خدای بلند مرتبه می فرماید {بي‌گمان رسولي از‌خودتان به سوي شما آمد، رنجتان بر او دشوار، بر شما حريص [و] به مؤمنان رئوف مهربان است } [سوره توبه آیه 128]
و آن گاه که در روز فتح مکه بر آنان چیره شد، از آنان درگذشت و آن گاه که خداوند فرشته ای برای او فرستاد تا دو کوه را بهم آورد و همه کفار را در میان آن دو نابود سازد. فرمود: نه بلکه صبر می کنم باشد که خداوند از پشت اینان کسانی را پدید آورد که خدای یکتا را به تنهایی بپرستند. خدای بلند مرتبه می فرماید {وتو را جزمايه رحمت براي جهانيان نفرستاده‌ايم } [سوره انبیاء آیه 107]
او رحمتی برای جهانیان است. برای تمام انسانیت و برای تمام بشریت با رنگ های و زبان های متفاوت و با تمام افکار و اندیشه ها و باورهای گوناگون.
رحمت او تنها بر بشریت منحصر نمی شود، بلکه به حیوانات و جمادات نیز رسیده است. یکی از انصار شترش را با گرسنگی شکنجه می کرد، رسول خدا برا او رحم نمود و به صاحبش دستور داد تا با آن به خوبی رفتار کند و او را گرسنه نگه ندارد و بیش از توان بار نکند و آن گاه که دید کسی جوجه های یک کبوتر را برداشته است بر کبوتر رحم نمود و دستور داد تا جوجه هایش را به لانه او برگرداند. او کسی است که فرمود:" ان گاه که سربریدید به خوبی سرببرید" ( روایت از مسلم است) و این رحمت او به جمادات نیز رسیده است. او بود که بر تنه درختی که برایش ناله می کرد دل می سوزاند و به او رحم نمود و به نزد او رفت و او را در آغوش گرفت تا آرام گرفت.
مهربانی و لطف او فقط یک مجموعه از موضع گیری ها نبود بلکه آن را قانون و یک منهج و اخلاق نموده و به مهربانی و نرم خویی با مردم تشویق نمودند و از تند خویی و سخت گیری بر آنان هشدار دادند و فرمودند:" بارالها هر کس مسئولیتی ار امت مرا عهده دار شد و بر آنان سختگیری و تند خویی نمود تو بر او سختگیری کن و هر کس مسئولیتی از امت مرا عهده دار شد و بر آنان مهربانی نمود تو هم بر او مهربانی و کن"(روایت از مسلم است) مهربانی از اخلاق بلند اوست و اصلی بزرگ و اساسی در دین اسلام دین رحمت و صلح است.
زمان مبعوث شدن محمد صلی الله علیه و سلم فرارسید. و خداوند مردم را به لطف و برکت نبوت محمد و به آن چه از دلایل و هدایت آورده بود، به راه هدایت نمود. هدایتی که بیرون از توصیف و از شناخت است. پس دانش سودمند، عمل نیکو، اخلاق والا و سنت های پابرجا را برای بشریت ارمغان آورد. اگر مقایسه شوند آن چه را سایر امت ها دارند از علم، عمل وحکمت تفاوت بزرگی میان آنها آشکار می شود. سپاس خدای را به همان سان که ذاتش می پسندد و خشنود می گردد.
از ناحیه عقیده؛ شرک به خداوند وپرستش غیر از او بر بشریت چیره شده بود، حتی در نزد بسیاری از صاحبان کتاب های آسمانی پیشین. پس رسول خدا صلی الله علیه و سلم به توحید خالص و عبادت و پرستش تنها خدای یکتا بدون هیچ گونه شریکی فرخواند و مردم را از پرستش بندگان، به سوی پرستش پروردگار بندگان بیرون برد و با توحید خالص آنها را از شرک و پرستش غیر او پاک نمود. خداوند او را با همان پیامی فرستاد که دیگر انبیاء و رسولان را فرستاده بود. خدای بلند مرتبه می فرماید {وهيچ رسولي را پيش از تو نفرستاديم مگرآنكه به او وحي مي‌كرديم که معبود [راستيني] جز من نيست، پس مرا بپرستيد } [سوره انبیاء آیه 25]
و خدای بلند مرتبه همچنین می فرماید {ومعبودتان، معبود يگانه است. معبود [راستيني] جز او نيست. بخشاينده مهربان است }[سوره بقره آیه 163]
و از ناحیه اجتماعی: رسول خدا صلی الله علیه و سلم زمانی مبعوث شد که ستم وبردگی گرفتن مردم بر جهان چیره شده بود. نظام طبقاتی بشریت را تقسیم نموده و برخی، برخی دیگر را به بردگی گرفته بودند و بر یکدیگر ستم می کردند. رسول خدا صلی الله علیه و سلم پیام برابری و مساوات در میان تمامی مردم را آورده و اعلان نمود که تمام بشر، عرب و غیر عرب، سیاه و سفید همگی برابر هستند و هیچ کس بر دیگری هیچ برتری ندارد، مگر با تقوا و عمل صالح. خدای بلند مرتبه می فرماید {گرامي ترينتان در‌نزد خداوند پرهيزگارترينتان است}[سوره حجرات آیه 13]
و به عدل، احسان و تکافل اجتماعی دستور داده و از ستم و کارهای زشت و منکر و تجاوز بر یکدیگر بازداشته است. خدای بلند مرتبه می فرماید {به راستي خداوند به داد و نيكوكاري و بخشيدن به خويشان فرمان مي‌دهد و از ناشايستي و كار ناپسند و تجاوز باز مي‌دارد. به شما اندرز مي‌دهد باشد که پند پذيريد } [سوره نحل آیه 90]
و حقوق مردم حتی حقوق معنوی مردم را حفظ کرد و از ریشخند گرفتن قومی توسط قوم دیگر بازداشت. خدای بلند مرتبه می فرماید {اي مؤمنان، گروهي، گروهي ديگر را به ريشخند نگيرد، چه بسا که [آنان] از اينان بهتر باشند و نه زناني، زناني ديگر را به ريشخند گيرند، چه بسا که [آنان] از اينان بهتر باشند و عيب همديگر را مجوييد و همديگر را به لقبهاي زشت مخوانيد. فسق بعد از ايمان بد رسمي است. و كساني که توبه نكردند، اينانند که ستمكارند } [سوره حجرات آیه 11]
و در ناحیه اخلاق: خدای متعال پیغمبرش را فرستاد در حالی که اخلاق بشری در انتهای سقوط بود نه از ادب و نه از اخلاق و نه از بزرگواری خبری بود. رسول خدا صلی الله علیه و سلم آمد تا مردم را به اخلاق پسندیده و ادب بزرگوارانه بازگرداند تا زندگی آنان با رفتار نیک و پاک از شقاوت و بدبختی به سعادت و خوشبختی بدل گردد. رسول خدا صلی الله علیه و سلم می فرماید:" من برای تکمیل کردن اخلاق پسندیده مبعوث شده ام"( روایت از بیهقی است) و خداوند اخلاق او را ستود و آن را عظیم شمرد، خدای بلند مرتبه می فرماید {تو بر‌خوردار از خلقي بزرگ هستي} [سوره قلم آیه 4]
رسول خدا صلی الله علیه و سلم یک نمونه برتر و بی مانند در اخلاق و ادب بود. نمونه ای کامل، زیبا و بی مانند در زهد، پرهیزکاری، همزیستی نیکو، رفتار پسندیده و سخن شایسته. او یک الگوی نیکو در همه امور بود. خدای بلند مرتبه می فرماید { به راستي براي شما، براي كسي که [پاداش] خداوند و روز قيامت را اميد مي‌دارد و خداوند را بسيار ياد مي‌كند، در رسول خدا سرمشقي نيكوست } [سوره احزاب آیه 21]
اما در باره حقوق زن: زن پیش از بعثت رسول خدا از چند چیز رنج می برد آن گاه که رسول خدا به پیامبری برانگیخته شد مردم در باره انسانیت زن اختلاف داشتند که آیا او انسان است یا نه؟ و آیا او حق زندگی دارد یا نه باید او را در کوچکی کشت و دفن کرد؟! آنان برابر با این وصف خدای بلند مرتبه بودند { و هر گاه به كسي از آنان به [به دنيا آمدن] دختر خبر داده شود، در حالي که [بس] اندوهگين است، چهره‌اش سياه گردد. (58)از ناگواري خبري که به او داده‌اند از قوم پنهان شود [مي‌انديشد که] آيا با خواري او را نگه دارد يا او را [به دل] خاك در آورد. بدانيد آنچه که حكم مي‌كنند، بد [حكمي] است } [سوره نحل آیه 59-58]
زن فقط یک اسباب بازی بود، که با او بازی می کردند و وسیله ای برای تجارت بود و موجودی بسیار حقیر به شمار می رفت.
خداوند متعال رسول اش را برای عزت و احترام زن فرستاد. خدای بلند مرتبه می فرماید {و از نشانه‌هايش آن است که برايتان از [جنس] خودتان همسراني آفريد تا به آنها آرام گيريد و بين شما دوستي و مهرباني مقرر داشت. بي گمان در اين [كار] براي گروهي که مي‌انديشند مايه‌هاي عبرتي است } [سوره روم آیه 21]
و به نیکی با او به عنوان مادر امر کرد. خدای فرماید {و پروردگارت [چنين] حكم كرد که جز او را مپرستيد و به پدر و مادر نيكي كنيد.} [سوره اسراء آیه 23]
و نیکی بر او را بر نیکی بر مرد برتر دانست. آن گاه که مردی به نزد رسول خدا صلی الله علیه و سلم آمد و از او پرسید: ای رسول خدا چه کسی بیش از همه مستحق رفتار پسندیده ه من است؟ فرمود: مادرت. گفت: پس از او؟ فرمود: مادرت. گفت: پس از او؟ گفت: مادرت. گفت: پس از او؟ فرمود پدرت.( روایت از بخاری است) و دستور داد به زن هنگامی که دختر است احترام بگذارید. رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود:" هر کس سه دختر داشته باشد و به آنها برسد و با آنها مهربانی کند وامور آنها را به عهده بگیرد بهشت برایش واجب می شود. می گوید : کسی گفت: ای رسول خدا اگر دو دختر بودند چه؟ فرمود : حتی اگر دو دختر باشند.( روایت از احمد است). و دستور داد تا با زن به عنوان همسر احترام بگذارید و این احترام را با افضلیت و بهتر بودن مرتبط ساخت و فرمود: "بهترین شما کسی است که با همسرش بهتر باشد و من بهترین رفتار را با همسرم دارم"( روایت از ابن ماجه است).
