می توان ادیان را بر اساس مصدر آنها بر دو نوع تقسیم کرد:
ادیان زمینی و بشری و نه آسمانی که بشر آن ها را توسعه می دهد و به پیش می برد، این ادیان از جانب خداوند فرستاده نشده اند، مانند بودائیسم، هندوئیسم، مجوسیت و دوگانه پرستی، این ادیان از دین حق بسیار دوراند، اما این ادیان برابر با میل آنان اصلاح می شود {آيا ديدهاي كسي را که خواسته [هاي نفساني] اش را معبود خود گرفت و خداوند با وجود دانش او را بيراه گذارد و بر گوش و دل او مهر نهاد و بر ديدهاش پرده قرار داد! پس چه كسي پس از خدا او را هدايت كند! آيا پند نميگيريد! 3} [سوره جاثیه آیه 23] .
این یک دین ربانی و از جانب الله نیست بلکه دین خواهشات بشری است به همین سبب این ادیان پر از خرافه، فریب، نظام طبقاتی و تناقض هستند، خدای بلند مرتبه می فرماید {و اگر از نزد غير خدا بود، قطعا در آن اختلافي بسيار، مييافتند } [سوره نساء آیه 82 ].
ادیان آسمانی که از سوی خداوند فرستاده شده اند مانند یهودیت و مسیحیت و اسلام: این ادیان را خداوند فرستاده است و آن را برای انسان رضایت داده است، خدای بلند مرتبه می فرماید {از دين آنچه که نوح را به آن فرمان داده بود و آنچه که به تو وحي كردهايم و آنچه که ابراهيم و موسي و عيسي را به آن فرمان داده بوديم برايتان مقرّر داشت [با اين مضمون] که: دين را بر پا داريد و در آن اختلاف نورزيد. بر مشركان آنچه که آنان را به آن فرا ميخواني دشوار آمد. خداوند به سوي [حقيقت] خويش هر كس را که بخواهد بر ميگزيند و هر كس را که رو به سوي او مينهد، به سوي خويش هدايت ميكند } [سوره شوری آیه 13]
بدون تردید ادیان زمینی مجموعه ای از افکار و تجربیات جوامع بزرگ بشری هستند که اصول آن ها برابر با خواسته و دانش سازندگانش تنظیم شده است اما بشر بعد از مدتی دریافته است که آن مجموعه شایسته بشر نیست. پس سعی کردند تا آنها را تغیر بدهند، اما این سبب شد تا در سرگردانی و سرگشتگی بیشتری فرو روند، این ادیان زمینی داری چند ویژگی هستند از آن جمله:
شرک: هر روز برای مردم، خدا و معبود تازه ای درست می کنند. معبودان ساخته خودشان هستند، آنان به آن فکر نمی کنند که وجود یک معبود دیگر به غیر از خداوند متعال محال است زیرا اگر چنین بود آنان باهم درمی افتادند و هستی میدان درگیری و نابودی می گشت، خدای بلند مرتبه می فرماید {خداوند هيچ فرزندي بر نگرفته است و هيچ معبود [ديگري] با او نيست. [اگر باشد] آن گاه هر معبودي آنچه را که آفريده بود، ميبرد و قطعا برخي بر برخي [ديگر] چيره ميشدند. خداوند از آنچه وصف ميكنند پاك [و منزه] است (91) داننده پنهان و پيدا، که از آنچه شرك ميآورند برتر است 92}[ سوره مومنون آیات92-91].
نظام طبقاتی: ادیان غیر آسمانی براساس نظام طبقاتی و بهره کشی استوار شده اند، زیرا سازندگان آنها برای خود و طبقه شان و برای کسانی که می خواهند، حق ویژه اختصاص می دهند، تا به امتیازات خاص برسند، تا به هدف و مقصد خود برسند و بقیه مردم را به بندگی بگیرند، خدای بلند مرتبه می فرماید {اي مردم، ما شما را از مرد و زني آفريدهايم و شما را گروهها و قبيلههايي گرداندهايم تا همديگر را بشناسيد. گراميترينتان در نزد خداوند پرهيزگارترينتان است. بي گمان خداوند دانا [و] آگاه است 13} [سوره حجرات آیه 13] .
و خداوند متعال از نگاه تحقیر آمیز و استهزاء به دیگران بازداشته است {اي مؤمنان، گروهي، گروهي ديگر را به ريشخند نگيرد، چه بسا که [آنان] از اينان بهتر باشند} [سوره حجرات آیه 11]
و به همین سبب نزد خداوند سفید بر سیاه و یک نژاد بر نژاد دیگر و یک قوم بر قوم دیگر هیچ گونه برتری و ارجحیتی ندارد، در حالی که بسیاری از این ادیان بر نظام طبقاتی منزجر کننده استوار هستند.
مخالفت با فطرت: ادیان بشری با فطرت مخالف هستند و انسان را به چیزی وا می دارند که در توان او نیست و بر اساس ضدیت و مخالفت با طبیعت بشری و عقل صحیح استوار است و معتقدان به آن ادیان گاهی از راه راست بسیار دور افتاده و کاملا همه چیز را تغییر داده اند، خدای بلند مرتبه می فرماید {پس روي [دل] ات را با حقّ گرايي تمام به سوي اين دين بگردان. از فطرت الهي که مردم را بر اساس آن پديد آورده است [پيروي كن]. آفرينش خداوند دگرگوني نميپذيرد. دين استوار اين است. ولي بيشتر مردم نميدانند 30} [سوره روم آیه 30].
خرافه: عبارت است از باور یا اندیشه ای که فقط بر اساس تخیلات و بدون هر گونه دلیل عقلی یا منطقی و یا علمی استوار باشد؛ و ادیان زمینی پر از خرافاتی هستند که هیچ گونه دلیل و حجتی بر آنها نیست و فقط خرافه بر خرافه استوار می شود و چه راست گفته است خداوند راستگو {بگو: اگر راست ميگوييد، دليل خود را بياوريد. 64} [سوره نمل آیه 64]
تناقض: ادیانی هستند که پر از تناقض اند هر دسته ای بر ضد و بطلان دیگری استوار است، با آن مخالف است و گونه دیگری است و چه راست گفت خداوند راستگو {و اگر از نزد غير خدا بود، قطعا در آن اختلافي بسيار، مييافتند 82} [سوره نساء آیه 82]
اما ادیان آسمانی نعمتی از جانب خداوند هستند که بر بشر منت و احسان نموده است، تا او را هدایت کند و راه او را روشن سازد و حجت را بر او اقامه نماید و او را از سرگردانی در بیابان خرافات و شرک و مخالفت با عقل و فطرت رهایی بخشد. و این هدف با فرستادن پیغمبران برای رسانیدن کلام خداوند محقق شده است {رسولاني مژده آور و بيم كننده تا براي مردم پس از [ارسال] رسولان بر خداوند حجّتي [در ميان] نباشد و خداوند پيروزمند فرزانه است 165} [سوره نساء آیه 165] .