تمامی سوره های قرآن با نام "الله" و صفت "الرحمن" و "الرحیم" آغاز می شوند. و خداوند رحمت و مهربانی را بر خود فرض کرده است{پروردگارتان‌بخشايش را بر خود‌مقرّركرده است. }[سوره انعام آیه 54]
و رحمت و بخشایش او همه چیز را فراگرفته است{ورحمت من‌همه‌چيز را‌فراگرفته است.} [ سوره اعراف آیه 156]
مردم را به بخشایش خود تشویق کرده است. آنها را به آن مژده داده و از ناآمیدی برحذر داشته است{[اي‌پيامبر، از‌سوي من] بگو: اي‌بندگاني که بر خود‌اسراف‌كرده‌ايد، از‌رحمت خدا‌نااميدنشويد. به‌راستي‌خداوندهمهگناهان را‌مي‌بخشد. بي‌گمان‌اوست‌آمرزگارمهربان (53)} [ سوره زمر آیه 53]
خداوند پاک, مهربان و دوستدار بخشش است. رسول خدا صلی الله علیه و سلم می فرماید: همانا خداوند دستش را در شب پهن می کند تا گناهکار روز را ببخشد و دستش را در روز پهن می کند تا گناهکار شب را ببخشید و این ادامه دارد تا خورشید از مغرب به درآید" ( روایت در صحیح مسلم است) و رسول خدا از جانب خدایش به ما خبر می دهد و می فرماید: "خداوند پیش از آفرینش خلق چنین نوشته که رحمت من بر خشم و غضبم پیشی گرفته است. "( روایت متفق علیه است) و او صلی الله علیه و سلم از خدایش چنین می گوید: "خداوند رحمت را صد قسمت کرده است. نود و نه قسمت آن را پیش خود نگه داشته و فقط یک قسمت را در زمین فرستاده و از همین یک قسمت مخلوقات بر همدیگر رحم و مهربانی می کنند. تا جایی که اسب با همین رحمت بچه اش را زیر نمی گیرد تا مبادا صدمه ببیند" ( روایت در صحیح بخاری است).
و خداوند پاک پیغمبرش را رحمتی برای تمامی جهانیان فرستاده است{وتو را‌جزمايه رحمت براي جهانيان نفرستاده‌ايم} [ سوره انبیاء آیه 107]
و او را با اخلاق عالی و برتر آراست. خداوند بلند مرتبه می فرماید{تو بر‌خوردار از‌خلقي‌بزرگ‌هستي} [ سوره قلم آیه 4]
و به همین سبب از بارزترین اخلاق او رحمت و مهربانی بود و گرنه مردم از گرد او پراکنده می شدند. خداوند می فرماید{پس به [لطف] رحمتي از [سوي] خدا با آنان نرمخو شدي و اگر درشتخوي سختدل بودي، به يقين از پيرامونت پراكنده مي‌شدند. } [سوره آل عمران آیه 159]
و بلکه او خیرخواه و دلسوز و مهربان بود و نمی خواست بر امتش سخت بگیرد و آنان را به رنج بیندازد. خداوند متعال می فرماید{بي گمان رسولي از خودتان به سوي شما آمد، رنجتان بر او دشوار، بر شما حريص [و] به مؤمنان رئوف مهربان است (128)} [ سوره توبه آیه 128]
و به همین سبب اسلامی که از نزد خداوند مهربان و بخشایشگر آمده و پیغمبر برانگیخته آن صلی الله علیه و سلم هم دلسوز و خیرخواه امتش بوده است. او رحمتی برای بشریت بود تا از بدبختی و سیه روزی ستم و ظلم و تنفررهایی یابند و از سختی, پریشانی و اضطراب و درماندگی نجات پیدا کنند. همچنین از پیمودن راه انتقام جویی و تند خویی و استبداد نجات یابند. او رحمتی برای تمامی جهانیان بود{وتو را جز مايه رحمت براي‌جهانيان‌ن فرستاده‌ايم (107)} [ سوره انبیاء آیه 107]
رحمتی برای مسلمانان و غیر مسلمانان، رحمتی برای طاعت کنندگان و برای سرکشان، رحمتی برای بزرگ و کوچک، رحمتی برای مرد و زن و بچه ، رحمتی برای ثروتمند و فقیر، رحمتی برای همه مردم جهان..
به همین سبب اسلام برای طلب رحمت و تشویق برای آن آمده و به آن بسیار سفارش کرده است. خداوند بلند مرتبه می فرماید{پس از آن، از كساني است که ايمان آورده‌اند وهمديگر را به شكيبايي سفارش كرده‌اند وهمديگر را به مهرباني [ومهرورزي] توصيه نموده‌اند} [ سوره بلد آیه 17]
و رسول خدا صلی الله علیه و سلم می فرماید: "خداوند بر کسی رحم نمی کند که او بر مردم رحم نمی کند" ( روایت متفق علیه است) و فرمود: "خداوند بر رحم کنندگان رحم می کند. به آنانی که در زمین هستند رحم کنید, تا آن که در آسمان است بر شما رحم کند." رابطه خویشی شاخه ای از جانب خداوند رحمن است, هرکس آن را وصل کند خداوند او را وصل می کند و هر کس آن را قطع کند, خداوند نیز او را قطع می کند. "( روایت از ترمذی است). و فرمودند: " جز آدم بدبخت, از رحمت محروم نمی شود" ( روایت از ترمذی است). خداوند متعال به مهر ومهربانی به عنوان یک صفت عمومی و یک اسلوب زندگی تشویق نموده .
و شرع رحمت و مهربانی با دسته ای از مردم را به شکل خاص تشویق کرده است. از آن جمله:
1- مهربانی با همه مردم: رسول خدا صلی الله علیه و سلم رحمتی برای همه امتش بود و خداوند آنان را با او از تاریکی ها به سوی نور, و از بدبختی به سوی سعادت و خوشبختی برد.اما رحمت و دلسوزی او ازاین فراتر رفته و او حتی به کفاری که ایمان نیاورده بودند, سفارش به خیرخواهی می نمود. رسول خدا صلی الله علیه و سلم نسبت به اهل مکه که ایمان نیاورده بودند گفت: " من امیدوارم از پشت اینان کسانی خارج شوند که تنها خدای یکتا راپرستیده و به او شریکی نگیرند." ( روایت در صحیح بخاری و مسلم است.) و آن گاه که رسول خدا صلی الله علیه و سلم در نبرد احد زخمی شد، یکی از یارانش به او گفت: "بر مشرکان دعا کن. فرمود: خدایا قوم مرا هدایت کن چرا که آنان نمی دانند" و در روایتی دیگر آمده است که به ایشان گفتند: " برای مشرکان دعا کن، فرمود من نفرین کننده فرستاده نشده ام. بلکه خیرخواه و دلسوز فرستاده شده ام" (روایت در صحیح مسلم است)
2-دلسوزی نسبت به بچه ها: یکی از یاران رسول خدا صلی الله علیه و سلم می فرماید: "به همراه رسول خدا بر ابراهیم وارد شدیم در حالی که داشت جان می داد. پس دیدیم که اشک از چشمان رسول خدا فرو می غلتد. پس عبدالرحمن بن عوف گفتند : تو هم ای رسول خدا گریه می کنی؟ فرمودند : ای پسر عوف این رحمت و خیرخواهی است" و سپس ادامه دادند؛ "چشم گریان و دل اندوهگین است, اما به جز آن چه مورد رضایت خداوند است نمی گوییم. ای ابراهیم ما از دوری و جدا شدن تو اندوهگین هستیم" (روایت متفق علیه است) او اسامه و حسن را بر دو پای خود می نشاند. و آن دو را در آغوش می کشید و می گفت" خدایا بر این دو رحم کن چرا که من بر آنان رحم آورده ام". و آن گاه که فردی بر رسول خدا صلی الله علیه و سلم وارد شد و دید که ایشان حسن و یا حسین را می بوسد به او گفت: "آیا شما بچه هایتان را می بوسید؟ من ده بچه داشته ام اما هیچ کدام را نبوسیده ام." رسول خدا صلی االله علیه و سلم در مقابل فرمودند: "کسی که رحم نکند بر او هم رحم نمی شود".
3- رحم و دلسوزی بر افراد ضعیف: رسول خدا صلی الله علیه و سلم از حال زنی سیه چرده که مسجد را جارو می کرد, پرسید که این خانم چی شد؟ گفتند وفات کرده است. فرمود: "چرا مرا خبر نکردید.. قبر او کجاست؟ او را به قبرش راهنمائی کردند وایشان بر آن نماز خواند. (روایت متفق علیه است) خدمتکار رسول خدا صلی الله علیه و سلم انس بن مالک می گوید: "من ده سال رسول خدا صلی الله علیه و سلم را خدمت کردم هرگز در طول این مدت به من نگفت وای بر تو و نگفت چرا چنین کردی یا چرا چنین نکردی." ( روایت در صحیح بخاری است) و صحابی جلیل ابن مسعود رضی الله عنه می گوید: "من برده ای را می زدم. از پشت سر صدایی شنیدم: "ای پسر مسعود خداوند بر تو, بیش از تو بر او تواناست" دقت کردم دیدم که رسول خداست. پس گفتم: ای رسول خدا اوبرای رضای خداوند آزاد است. فرمود: "اگر چنین نمی کردی آتش به تو می رسید" ( روایت در صحیح مسلم است)
4- رحم و دلسوزی نسبت به حیوانات: رسول خدا صلی الله علیه و سلم شتری را دیدند که از شدت لاغری شکمش به پشتش چسبیده بود. فرمودند: " از خداوند در حق این حیوانات بی زبان بترسید. به خوبی بر آنان سوار شوید و به خوبی آنان را تغذیه کنید." (روایت از ابوداود است) آن گاه که رسول خدا صلی الله علیه و سلم شتری را در چهار دیواری یکی از انصار دید. و چون او پیغمبر خدا صلی الله علیه و سلم را دید, اشک از چشمانش سرازیر شد. پس رسول دست بر سر او کشید و او آرام گرفت. پس فرمود صاحب این شتر کیست؟ جوانی انصاری آمد و گفت از آن من است. ایشان صلی الله علیه و سلم فرمودند: "از خداوند که تو را مالک این حیوان کرده، نمی ترسی؟ این حیوان از این شکایت می کند که تو از آن بیش از حد کار می کشی و خسته می کنی و گرسنه نگه می داری" (روایت از ابوداود است).
این ها فقط نمونه هایی از رفتار و سخنان رسول خدا صلی الله علیه و سلم است. و گرنه درخشش رحمت و خیرخواهی او و تطبیق آنها در اسلام فراوان اند, که سمت و سوی این دین را برای ما مشخص می کنند. اما منظور از این رحمت پستی و تحقیر شدن نیست بلکه رحمت عزت و کرامت است..
Download : مسیر رحمت -
راه خوشبختی مسیر رحمت و کرامت - Book path-2-happiness
