پیش از اینکه به وجود بیایی, عدم محض بودی. همان گونه که خداوند خبر می دهد{آيا انسان به ياد نميآورد که ما او را پيش از اين درحاليآفريديم کههيچ چيز نبود! (67)}[ سوره مریم آیه 67]
و سپس تو را از خاک آفرید و سپس از نطفه و تو را شنوای بینا ساخت، خداوند می فرماید{بهراستي که برانسان مدت زماني گذشته است کهچيزيقابلذكرنبود (1)) ماانسان را ازنطفهايآميخته آفريديم. او راميآزماييم. و او را شنواي بينا گردانديم (2)}[ سوره انسان آیه 2-1]
و سپس از ضعف به سوی قدرت رفت. و سرانجام اودوباره به سوی ضعف است. خداوند بلند مرتبه می فرماید{خداوندكسي است که [درآغاز] شما را ازناتواني آفريد،سپس بعد ازناتواني،توانايي مقرر نمود، باز پس ازتوانايي ناتواني وپيري قرارداد. هرآنچه بخواهد،ميآفريند. و او داناي تواناست (54)} [ سوره روم آیه 54]
و بدون تردید سرانجام مرگ است. و تو در آن مراحل از یک ضعف به ضعف دیگر منتقل می شوی. و نمی توانی زیان را از خودت دفع کنی. و بدون یاری جستن از نعمت های خداوند, تو را توان و نیروی جلب منفعتی نیز نخواهد بود. و تو از جهت فطری فقیر و نیازمند هستی. چیزهای زیادی برای بقای زندگیت لازم داری که هیچ کدام در دست تو نیستند. و گاهی به آنها می رسی و گاهی نمی رسی. و چیزهای بسیاری هستند که تو می خواهی به آنها دست یابی. و گاهی به آنها می رسی و گاهی نمی رسی. و چیزهای فراوانی هست که به تو زیان می رسانند و آرزوهای تو را بر باد داده و سعی تو را بر بیهوده می سازند. و سبب رنج و دردهایی می شوند. و تو می خواهی آنها را از خودت دفع کنی. و گاهی موفق شده و گاهی قادر به دفع آنها نیستی. آیا فقر و نیازت تو را به سوی خداوند نمی برد. و در آن موقع به یاد او نمی افتی؟ در حالی که خداوند متعال می فرماید{ايمردم، شما به خداوند نيازمنديد وخداوند است که بي نياز ستوده است (15)} [ سوره فاطر آیه 15]
یک ویروس ناتوان و ضعیف به تو هجوم می آورد. ویروسی آن قدر کوچک که نمی توانی آن را با چشم غیر مسلح ببینی, تو را بر زمین می زند. و پیش انسان ضعیفی مانند خودت می روی, تا تو را معاینه کند. و گاهی داروی دکتر مفید واقع می شود و گاهی معاینه پزشک بی اثر باقی می ماند. و حیرت, پزشک وبیمار را فرا می گیرد.. آی آدم, تو چقدر ضعیف و ناتوان هستی!! اگر مگسی از تو چیزی برباید, تو قادر به باز پس گرفتن آن نیستی!! و چه راست گفته است خداوند آن گاه که می فرماید{اي مردم،مثلي زده ميشود، به آن گوش فرادهيد. آنان را که به جاي خداوند مي خوانيد،نميتوانند مگسي بيافرينند،و لو براي [آفرينش] آن [همگي] گردآيند. و [حتّي] اگرمگس چيزي را ازآنان بربايد، نميتوانند آن را از اوبرهانند. [هم] خواهنده و [همكسي که از او] خواسته شده [بس] ناتوانند (73)}[ سوره حج آیه 73]
اگر تو نمی توانی چیزی را که مگس از تو ربوده, از او بازپس گیری, پس چه کاری را می توانی؟ پیشانی تو به دست خداست. و روح و روان تو به دست او, و قلب تو در میان دو انگشت پروردگار رحمن است. هر طور که بخواهد آن را گردانده, و زندگی و مرگ تو به دست اوست. و حرکت و سخنان تو به اجازه و خواست اوست. و تو فقط به اجازه و خواست او حرکت می کنی. اگر تو را به خودت واگذارد, تو را به عجز و ناتوانی و کوتاهی و گناه و اشتباه واگذاشته است. و اگر تو را به کسی دیگر واگذارد, تو را به کسی واگذاشته که مالک سود و زیان و مرگ و زندگی و برانگیختنی برای تو نیست. و حتی یک لحظه هم از او بی نیاز نمی شوی. بلکه تو در تمام دم و بازدم خودت به او نیاز داری. او نعمتش را بر تو سرازیر کرده , و تو گناه و کفر را به سمت او سرازیر شاخته ای. با وجود شدت نیازی که از هر طرف به او داری، گاهی تو او را به فراموشی می سپاری. در حالی که بازگشت و مرجع تو به سمت اوبوده, و در برابر او خواهی ایستاد.
ای انسان با توجه به ضعف و ناتوانی تو از تحمل نتایج گناهانت{خداوند ميخواهد، از [مسئوليت] شما بكاهد وانسان ناتوان آفريده شده است (28)} [ سوره نساء آیه 28]
خداوند پیغمبران را فرستاد. و کتاب نازل کرده و قوانین و شرائع وضع کرد. و در پیش رویت راه مستقیم را نهاد. و دلایل و براهین را اقامه کرد. تا جایی که هر چیز را دلیلی بر وحدانیت و ربوبیت و الوهیت خود قرار داد. و با وجود این می بینی که برخی از مردم حق را با باطل دفع کرده و شیطان و غیر شیطان را دوست خود می گیرند. و خداوند را رها ساخته و با باطل به مجادله می پردازند{و به راستي در اينکه قرآن براي مردمان از هرنوع مثل گونه گون بيان كرديم وانسان جدل پيشهتر ازهمه چيز است (54)}[ سوره کهف آیه 54]
آیا نعمت های خداوند را که از آغاز تا انتهای حیاتت را فراگرفته از یاد برده ای؟ آیا یادت نمی آید که تو از نطفه ای آفریده شده ای؟ و سرانجام تو حفره ای است. و برانگیخته شدن ات یا به سوی بهشت است, و یا به سوی آتش جهنم! خداوند می فرماید{آيا انسان نينديشيده است که ما او را از نطفهاي آفريدهايم، آنگاه اوستيزهجويي آشكار شده است (77) و براي ما مثلي آورد وآفرينش خود را فراموشكرد. گفت: چه كسي استخوانها را درحالي که پوسيدهاند زندهميكند! (78) بگو: كسي آنها را زنده ميكند که نخستين بار آنها را پديد آورده است و او به هرآفرينشي داناست (79)}[ سوره یس آیه 79-77]
و خداوند بلند مرتبه می فرماید ايانسان،چهچيزيتو را [نسبت] بهپروردگاربزرگوارت فريفت! (6) كسي که تو را آفريد، آنگاه استوار ساخت،سپس [آفرينشت] رامعتدل گرداند (7) [ سوره انفطار آیه 7-6]
ای انسان چرا خودت را از لذت توحید و تعظیم الله تعالی محروم می کنی.. لذت ایستادن در برابر خداوند و مناجات کردن با او. تا حال تو را از فقر به غنا بدل کرده و از بیماری شفا دهد. ازغم و غصه رهانده و گناهان تو را ببخشاید. و زیان و ضرر را از تو دور کرده و تو را در هنگام مظلومیت یاری دهد. و از گمراهی و سرگشتگی رهنمون شده و بیاموزد آنچه را که نمی دانی. و به هنگام ترس تو را ایمن سازد. و بر وضعیت ضعف تو رحم کند. و دشمنانت را از تو دور کرده و روزی تو را به سویت بیاورد؟
ای انسان همانا برترین نعمتی که خداوند بعد از نعمت دین به آدمی عطا کرده, نعمت عقل است. تا سود و زیان اش را تشخیص داده, و امر و نهی خداوند را بفهمد. و به وسیله آن برترین هدف را که آن پرستش فقط خداوند یکتای بی شریک است، بداند. خداوند متعال می فرماید{و ازنعمت هرآنچه داريد، از [جانب] خداوند است سپس چون رنجي به شمارسد، آن گاه به [درگاه] اوميناليد (53) سپس چون سختي را از شما دور دارد آن گاه گروهي از شما بهپروردگارشانشركميآورند (54)}[ سوره نحل آیه 54-53]
ای انسان، به درستی که انسان عاقل کارهای خوب و پسندیده و برتر را دوست دارد. و از کارهای پست و حقیر متنفر است. و دوست دارد تا از افراد صالح و کریم چون پیغمبران و نیکوکاران سرمشق بگ یرد. و تمایل دارد تا به آنان برسد اگر چه کاملا نمی تواند به آن درجه برسد. و راه رسیدن به آن همان چیزی است که خداوند به آن راهنمایی کرده است. {بگو: اگر خدا را دوست ميداريد، از من پيروي كنيد تا خدا شما را دوستبدارد وگناهان شما رابرايتان بيامرزد وخداوند آمرزنده مهربان است (31)}[ سوره آل عمران آیه 31]
و چون به آن گردن نهاد. او را به پپغمبران و رسولان و شهدا و نیکوکاران ملحق می کند. خداوند بلند مرتبه می فرماید{و هركس که ازخداوند و رسول [او] فرمان برد،آنان در زمره كساني خواهند بود که خداوند برآنان انعام نموده است، ازپيامبران و صديقان و شهيدان و صالحان. و اينان نيك رفيقاني هستند (69)}[ سوره نساء آیه 69]
ای انسان من به تو نصیحت می کنم که با خودت خلوت کنی و سپس به آن چه برای تو از حق آمده , تامل کرده و به ادله آن بنگری و در براهین و حجت های آن تدبر نمایی. اگر آن را حق دیدی به پیروی از آن بشتاب. و اسیر و بند عادت و اموری که به آن انس گرفته ای مباش. و بدان که نفس تو از دوستان و هم قطاران و میراث نیاکانت گرامی تر است. و خداوند کفار را به این امر نصیحت کرده و آنها را به این کار فراخوانده است. خداوند سبحان می فرماید{بگو: تنها شما را بهيك [سخن] اندرز ميدهم. که دوگان ويكايك براي خداوند برخيزند،سپس انديشهك نيد. که هيچ گونه ديوانگياي درهمنشين شما نيست. او براي شما جزهشدا ر دهندهاي پيش ازفرارسيدن عذابي سخت نيست (46)}[ سوره سباء آیه 46]
ای انسان وقتی بر این باور تسلیم می شوی, تو هیچ چیز را از دست نمی دهی. خداوند بلند مرتبه می فرماید{و اگر به خدا وروز قيامت ايمان مي آوردند و از آنچه خداوند به آنان روزي داده است انفاق ميكردند، چه زياني برايآنان داشت! وخداوند [بهحال] آنان داناست. (39)}[ سوره نساء آیه 39]
یعنی چه ضرری به آنان می رسید, اگر به خداوند و به آن چه فرستاده شده است،ایمان می آوردند؟ چه زیانی می دیدند اگر به امید وعده خداوند در روز قیامت برای نیکوکاران ایمان می آوردند؟ چه ضرری با آنان می رسید اگر از آن چه خداوند به آنان داده است در راه رضای او خرج می کردند. و همانا خداوند به نیات خوب و بد آنان آگاه و داناست که کدامین آنها مستحق یاری و توفیق است, تا او را موفق بگرداند. و او را به راه درست راهنمایی کرده و او را حواله عمل صالحی بگرداند. تا از آن راضی و خشنود گردد. و داناست به کسی که مستحق طرد و رها کردن از طرف ذات باری تعالی است. تا در دنیا و آخرت دچار زیان و شکست گردد؟
اسلام پذیرفتن تو مانع انجام هیچ کاری نمی شود که تو می خواهی انجام دهی. از آن چه خداوند آن را حلال ساخته است. و خداوند در برابر هر عملی که تو انجام می دهی و قصد بدست آوردن خشنودی خداوند را داری, به تو پاداش می دهد. حتی اگر چه از جمله کارهایی باشد که سبب ازدیاد مال یا جایگاه و شرف تو باشد. و حتی می توانی از امور مباح هم استفاده کنی. اگر فکر کردی که مانع ارتکاب حرام می شود.
ای انسان بدان که پیغمبران به حق آمده اند. و قصد خداوند را به مردم رسانده اند. و انسان به شناخت شرع خداوند نیازمند است تا در این زندگی با بصیرت و آگاهی گذشته و در سرای دیگر از رستگاران باشد. خداوند بلند مرتبه می فرماید{اي مردم، بيگمان [اين] رسول حقّ را از [جانب] پروردگارتان براي شما آورده است، پسا يمان آوريد [تا آنايمان] برايتان بهتر باشد. و اگر كفر ورزيد،آنچه در آسمانها وزمين است از آن خداست. وخداوند داناي فرزانه است (170)}[ سوره نساء آیه 170]
و خداوند صاحب مقام بلند و شان برتر می فرماید{بگو: ايمردم،حقّ (وحيراستين) از [سوي] پروردگارتان براي شما آمده است. پس هركس که راه بيايد،فقط به [سود] خودشراه مييابد. و هركس که گمراه شود،فقط به [زيان] خودگمراه ميشود و من بر شما نگهبانن يستم (108)}[ سوره یونس آیه 108]
ای انسان اگر تو ایمان بیاوری فقط به خودت سود می رسانی. و اگر کفر ورزی جز به خودت به کس دیگری زیانی نمی رسانی. خداوند از عبادت بندگان سودی نبرده, و گناه گناهکاران به او زیانی نمی رساند. هر کس گناه می کند خداوند آن را می داند. و پیروی نمی شود مگر به اجازه خودش، خداوند می فرماید{به راستي روشنگريهايي از [جانب] پروردگارتان براي شما آمده است، پس هركس [بهحقيقت] بينا شود، به [سود] خود او استو هركس [به آن] نابينا ماند، به [زيان] شخص اوست و من بر شما نگهبان نيستم (104)}[ سوره انعام آیه 104]
رسول خدا صلی الله علیه و سلم در حدیثی قدسی از خداوند چنین نقل می کند: ای بندگانم من ستم را بر خود حرام ساخته ام. و آن را در میان شما نیز حرام کرده ام. پس بر یکدیگر ستم نکنید.
ای بندگانم همگی شما گمراه هستید مگر کسی که من او را راه بنمایم. پس از من طلب راه کنید تا شما را هدایت کنم. ای بندگانم همگی شما گرسنه هستید مگر کسی که من او را تغذیه کنم. پس از من تقاضای غذا بکنید تا شما را تغذیه کنم. ای بندگانم همگی شما عریان هستید مگر کسی که من او را بپوشانم. پس از من درخواست پوشش کنید تا شما را بپوشانم. ای بندگانم شما در شب و روز اشتباه و گناه می کنید و همه گناهان را می بخشم پس از من درخواست بخشش کنید شما را می بخشم. ای بندگانم شما توان زیان زدن و سود رساندن به من را ندارید. و ای بندگانم اگر همگی شما از نخستین تا آخرینتان انسان و جنتان به مانند پرهیزکارترین فردتان باشند, این سبب افزایش ملک و قدرت من نخواهد شد. و اگر همگی شما از نخستین تا آخرین از انسان و جن بر قلب گناهکارترین فردتان باشید, این چیزی از ملک و قدرت من نمی کاهد. ای بندگانم اگر همگی شما از نخستین تا آخرین و از انسان و جن در یک میدان گرد آیید و از من خواسته هایتان را بطلبید و من به هر یک از آنها خواسته اش را بدهم این سبب کاهش آن چه به نزد من است نمی شود, مگر به همان اندازه که با فرو بردن سوزنی در اقیانوس از آن کاسته می شود. ای بندگانم, این ها اعمال و کردار شماست که من برای شما می شمارم. سپس پاداش کامل شما را می دهم. پس هرکس خیر و خوبی یافت سپاس خدای را بگوید. و هر کس جز این یافت جز خودش کس دیگری را سرزنش نکند .( روایت در صحیح مسلم است).
ای انسان... راه این است. و راه دیگری برای سعادت در دنیا و آخرت نیست. و راه هی دیگر بدبختی و شقاوت و سیه روزی و هلاکت است. خداوند می فرماید {وآنكه راه راست من اين است، پس از آن پيروي كنيد و ازراههاي [ديگر] پيروي مكنيد که شما را از راه او [خدا] جدا كنند. اين است حكمي که شما را به آن سفارش نموده است تا پروا پيشهكنيد (153)} [ سوره انعام آیه 153]
هر کس راه سعادت را بپیماید, به آن می رسد. و هر کس راهی دیگر را درپیش گیرد, از راه خداوند به دور می افتد. و هرگز به راه سعادت نخواهد رسید.